«Οι περιοχές άνευ δρόμων ως εργαλείο περιβαλλοντικής πολιτικής» είναι ο τίτλος μίας πρόσφατης δημοσίευσης του Εργαστηρίου Βιοποικιλότητας του πανεπιστήμιου των Ιωαννίνων και της «Πίνδος Περιβαλλοντική». Περιοχές άνευ δρόμων (ΠΑΔ) θεωρούνται αυτές οι οποίες έχουν έκταση πάνω από 1 τετραγωνικό χιλιόμετρο και απέχουν πάνω από 1 χιλιόμετρο από τον πλησιέστερο δρόμο. Η έρευνα κατέληξε ότι στην ελληνική επικράτεια δεν είναι και πολλές αυτές οι περιοχές. Για την ακρίβεια μόνο έξι βουνά είναι μέχρι σήμερα αδιατάρακτα και υφίστανται λιγότερες ανθρωπογενείς πιέσεις, καθώς είναι ελεύθερα από δρόμους και άλλες τεχνητές επιφάνειες: τα Λευκά Όρη της Κρήτης, η Τύμφη, ο Σμόλικας, ο Όλυμπος, ο Ταύγετος και το Σάος στην Σαμοθράκη. Συνολικά καλύπτουν το 0,51% της χερσαίας έκτασης της χώρας.
Για ποιον λόγο, όμως, οι ΠΑΔ είναι σημαντικές; Οι δρόμοι διευκολύνουν τη διακίνηση ανθρώπων και αγαθών, κανείς και καμιά δεν θα διαφωνήσουν επ’ αυτού. Ωστόσο σχετίζονται και με τις πέντε κυριότερες αιτίες απώλειας της βιοποικιλότητας παγκοσμίως. Ένας δρόμος κατακερματίζει το οικοσύστημα επιτρέποντας την περαιτέρω πρόσβαση του ανθρώπου σε αυτό, μαζί με τις όποιες παρεμβάσεις του. Η υλοτομία και το κυνήγι είναι κάποιες βασικές, οι οποίες πλάι στις νόμιμες εκδοχές τους κουβαλούν και τις εκτεταμένες παράνομες. «Τα ενδιαιτήματα των ειδών συρρικνώνονται, οι πληθυσμοί απομονώνονται, η θνησιμότητα της άγριας πανίδας από προσκρούσεις σε οχήματα στο οδικό δίκτυο αυξάνεται», διαβάζουμε στα αποτελέσματα της έρευνας. Τα μεγάλα σαρκοφάγα, όπως η καφέ αρκούδα και ο λύκος είναι αυτά που υφίστανται της κύριες επιπτώσεις των οδικών δικτύων (χαρακτηριστικό παράδειγμα στα μέρη μας είναι ο αυτοκινητόδρομος Ε65), ενώ πρόσφατη επιστημονική έρευνα κατέδειξε ότι το αγριόγιδο, ένα από τα απειλούμενα ζώα της βαλκανικής χερσονήσου, επιλέγει πάντα απομακρυσμένες περιοχές, μακριά από τους δρόμους, τους οικισμούς και τις περιοχές όπου επιτρέπεται το κυνήγι.
Η εγκατάσταση ανεμογεννητριών στα βουνά είναι ένας βασικός λόγος κατακερματισμού των οικοσυστημάτων και των καταφυγίων άγριας ζωής. Για την περίπτωση των δύο αιολικών εργοστασίων στην Νιάλα και στο Βοϊδολίβαδο προβλέπονται νέοι δασικοί δρόμοι μήκους 15,3 χλμ. για οδοποιία, 14 χλμ. για το δίκτυο υψηλής τάσης και 16 χλμ. επεμβάσεων σε ήδη υπάρχοντες δρόμους (στοιχεία από τις παρατηρήσεις, επί των νέων μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, του Δικτύου Φορέων και Πολιτών για την Προστασία των Αγράφων). Με λίγα λόγια, τα δάση και τα βουνά θα σχιστούν με νέους ή παλιούς διαπλατυσμένους δρόμους, για τα καπρίτσια των αφεντικών που η μόνη τους σχέση με το πράσινο είναι όταν αυτό συνοδεύεται από τη λέξη «επένδυση». Και αν το καπιταλιστικό μοντέλο οργάνωσης του σήμερα δεν επιτρέπει καν την υποψία ότι κάποια μέρη μπορούν να παραμείνουν παρθένα ή απάτητα, εμείς πρέπει να συνεχίσουμε να τα υπερασπιζόμαστε ως τέτοια. Να στέκουν εκεί. Ως αναξιοποίητες πηγές κέρδους, ως περήφανες εικόνες ενός κόσμου επιβλητικού που ζητά το σεβασμό μας. Μέσα από τη συμμετοχή και τη στήριξη των αγώνων για την υπεράσπιση του φυσικού κόσμου, των βουνών, των ποταμιών και των θαλασσών.